sobota, 29 marca 2014

Husaria

Husaria to jedna z najwspanialszych jednostek bojowych w polskiej historii. Ich  siła w bezpośrednim starciu z każdym typem wojsk nieprzyjacielskich przez dziesiątki lat nie budziła żadnych wątpliwości. Niestety to było kiedyś. Obecnie możemy jedynie wspominać minioną potęgę polskiego wojska i czekać na lepsze czasy.

Odrobinę informacji na jej temat:)
Początkowo husaria była jazdą lekką uzbrojoną w kopie, szable, hełm i pancerz. Od drugiej połowy XVI wieku aż do 1776 roku była to ciężkozbrojna jazda. W tym czasie uzbrojenie husarzy wzbogacone zostało o koncerz, nadziak, 2 pistolety. Pojawiły się również charakterystyczne skrzydła. Husaria wykorzystywana była głównie do rozstrzygającego uderzenia mającego przełamać szyk przeciwnika.


Poniżej przedstawiam odnalezione w internecie ilustracje, malunki i zdjęcia przedstawiające Husarię

Orłowski Husaria's attack
Aleksander Orłowski "Atak Husarii"

piątek, 28 marca 2014

Potop Szwedzki

Oblężenie Jasnej Góry (autor)
Najazd Szwecji na Rzeczpospolitą w 1655 w czasie II wojny północnej (1655–1660). Formalnie zakończył go pokój w Oliwie zawarty w 1660. Wojna ta prowadzona była nie tylko przez Szwecję, w czasie wojny zmieniały się zarówno sojusze, jak i siły obu stron. Była ona kontynuacją wcześniejszych wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą, miała także swoje korzenie w sporze o tron Szwecji zapoczątkowanym jeszcze przez króla Zygmunta III Wazę. Najazd wojsk szwedzkich odbył się jednocześnie z agresją Moskwy, która wypowiedziała Rzeczypospolitej wojnę w styczniu 1654 roku oraz po spustoszeniu Ukrainy w czasie powstania Chmielnickiego, które wybuchło w 1648 roku. Potop szwedzki pokazał słabość organizacyjną Rzeczypospolitej, a najeźdźca skuteczność swoich działań uzyskał m.in. poprzez kolaborację ze Szwedami części elit Rzeczypospolitej w 1655 roku. Od wiosny 1656 roku zaczął wzrastać opór armii koronnej, pojawiły się pierwsze sukcesy militarne, co zaczęło powoli doprowadzać do równowagi pomiędzy przeciwnikami. Od jesieni 1656 roku poprawiła się sytuacja międzynarodowa, co doprowadziło do wycofania się z Polski większości wojsk szwedzkich do czerwca 1657 roku. Szwedzi od tego czasu byli już w defensywie i utrzymywali pod swoją kontrolą jedynie niektóre twierdze z Toruniem na czele. I choć ostatecznie Szwedzi zostali wyparci, to jednak poniesione straty w wyniku walki z kilkoma przeciwnikami oraz koszty ustępstw pokojowych były ogromne. Niektóre zniszczenia materialne, szczególnie szwedzka grabież[1][2] dóbr kultury polskiej, są widoczne do dziś.

czwartek, 27 marca 2014

Praefecti Pretorio - znaczenie i rola polityczna w Cesarstwie Rzymskim (cz. II)

Pretorianie to w powszechnym mniemaniu symbol wiernej gwardii potężnego władcy, a jej dowódcy to szare eminencje na dworze cesarskim. Jaka była historia tej formacji i czy od początku odegrała tak wielką rolę w historii starożytnego Rzymu? 


Praefecti Pretorio - znaczenie i rola polityczna w Cesarstwie Rzymskim (cz. I)

Prefekci pretorianów za panowania Flawiuszów i Antoninów

Wespazjan po dojściu do władzy przeprowadził reformy w armii. Uważał, że najbardziej niepewnym jej elementem jest plebs rzymski, który stanowił rdzeń wojska. Dlatego zezwolił na rekrutację do legionów w prowincji, a je same starał się tak lokować, aby legioniści nie stacjonowali w prowincji z której pochodzą. Zmiany nie ominęły także kohort pretoriańskich. Cesarz ogłosił zaciąg do nich w Galii Przedalpejskiej.

Tytus, syn cesarza Wespezjana, Prefekt Pretorianów i władca Imperium od 79 r. W 69 r.


środa, 26 marca 2014

Praefecti Pretorio - znaczenie i rola polityczna w Cesarstwie Rzymskim (cz. I)

Pretorianie to w powszechnym mniemaniu symbol wiernej gwardii potężnego władcy, a jej dowódcy to szare eminencje na dworze cesarskim. Jaka była historia tej formacji i czy od początku odegrała tak wielką rolę w historii starożytnego Rzymu?


Praefecti Pretorio - znaczenie i rola polityczna w Cesarstwie Rzymskim (cz. II)

 

Pretorianie (Cohortes Praetoriae)

Pretorianie to formacja znana już w czasach republiki. Po raz pierwszy (prawdopodobnie) używał jej Scypion Afrykański Starszy. Sama nazwa oddziałów pochodzi od słowa „praetorium”, oznaczającego namiot dowódcy w obozie („castrum”). Obóz rzymski został bardzo dokładnie opisany przez Polibiusza: Praetorium był usytuowany w centrum obozu, na skrzyżowaniu dwóch ulic zorientowanych (w miarę możliwości) na linii wschód-zachód i północ-południe (Polibiusz, Dzieje, VI 27-41). W okresie Republiki pretorianie byli oddziałem, który podlegał bezpośrednio wodzowi, zajmowali się także ochroną zaopatrzenia dla obozu. W II w p.n.e. nie była to formacja stała, ale powoływana w zależności od potrzeb i zwykle oddział pretorianów nie przekraczał 500 osób. W schyłkowym okresie Republiki, czyli w okresie wojen domowych wodzowie powoływali nawet po dwie formacje pretorianów.

Relief przedstawiający pretorian
 

„Wojna peloponeska” i grecka paideia

„Wojna peloponeska” to jedno z najważniejszych dzieł literatury antycznej. Nie jest dziś tylko najważniejszym źródłem do badania historii politycznej Grecji drugiej połowy V w. p.n.e. Jej aktualność polega na spostrzeżeniach, które zgodnie z przekonaniem autora mają ponadczasową wartość.
Istnieją zawsze jakieś założenia podstawowe, przyjmowane podświadomie przez zwolenników wszystkich, różniących się systemów filozoficznych. Założenia te wydają się tak oczywiste, że ludzie nie zdają sobie sprawy, co przyjmują za założenie, bowiem żaden inny sposób spojrzenia na sprawy nie przyszedł im nigdy na myśl. Przy takich założeniach możliwa jest pewna określona ilość typów systemów filozoficznych i ta grupa systemów tworzy filozofię epoki1.
W sprawach historiozofii czy filozofii polityki Tukidydes był myślicielem innowacyjnym. Pamiętając o tym nie należy zapominać, że czasy, w których żył, obfitowały w nurty intelektualne, które zmieniały opisywaną przez niego rzeczywistość i znacząco wpływały na przekonania wielu Ateńczyków. Prezentowany szkic zawiera opis zmian w społeczeństwie i kulturze ateńskiej w dobie wojny peloponeskiej oraz analizę śladów tzw. oświecenia attyckiego w dziele Tukidydesa. Badaniu poddano sposoby przedstawiania tego zjawiska oraz wpływ ówczesnych prądów umysłowych na światopogląd i warsztat pisarski historyka.

Oświecenie attyckie i „rewolucja" sofistyczna – nowe spojrzenie na miejsce człowieka w państwie i politykę

Tukidydes, rzeźba ze zbiorów Royal Ontario Museum (fot. Captmondo

wtorek, 25 marca 2014

Bazylika św. Piotra

W dobie Konstatyna I Wielkiego triumfujące chrześcijaństwo wyszło z podziemia i powstały pierwsze świątynie. Geneza ich architektury jest przedmiotem długoletnich sporów.
Nie ulega wątpliwości, że chrześcijańscy budowniczowie nawiązywali do architektury okresu poprzedniego i wykorzystywali rozmaite stosowane w niej elementy do swoich celów. Zachowane przykłady tych najwcześniejszych kościołów należą do dwóch typów: centralnego (okrągłe w kształcie) lub podłużnego (tak zwane bazyliki). Kościół chrześcijański był od tego czasu – w przeciwieństwie do pogańskich budynków sakralnych – świątynią „wewnętrzną”. Strona zewnętrzna w okresie starochrześcijańskim nie miała znaczenia, była tylko skorupą tego, co we wnętrzu stanowiło symboliczny obraz Bożego Miasta – Civitas Dei.
Szczególną grupę cesarskich fundacji Konstantyna stanowiły bazyliki komemoratywne (memorie) wznoszone na miejscach świętych, związanych z wydarzeniami biblijnymi, w miejscu upamiętniającym grób Chrystusa oraz groby apostołów i męczenników. Około 424 roku Konstantyn Wielki ufundował w Rzymie bazylikę watykańska poświęconą świętemu Piotrowi, założycielowi gminy chrześcijańskiej w stolicy cesarstwa i głównemu męczennikowi tego miasta. Bazylika powstała na zboczu wzgórza zajętym przez starsze mauzolea nekropolii pogańskiej. Wśród nich znajdowała się niewielka otwarta przestrzeń, którą wypełniały groby i gdzie wzniesiono małą kapliczkę kultową, otoczoną w tym czasie specjalną czcią jako miejsce pochówku Piotra.

Bazylika św. Piotra, stan dzisiejszy (fot. Beatrice, na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 2.5 Italy)

Czersk - ruiny rezydencji piastowskich władców Mazowsza

Czersk - ruiny rezydencji piastowskich władców Mazowsza
Już w XII wieku położony na wiślanej skarpie zamek był jednym z najważniejszych grodów Mazowsza, a w jego południowej dzielnicy, nie licząc Grójca, najważniejszym. Pod koniec XIV wieku, za sprawą Janusza I, zwanego Starszym, Czersk z drewniano-ziemnego grodu zaczął się zmieniać w okazały, murowany zamek. Prace ukończone z początkiem następnego wieku sprawiły, że Czersk stał się potężną twierdzą, osadzoną na planie zbliżonym do prostokąta, z trzema wieżami. Pod jedną z wież znajdowała się brama. Pośrodku dziedzińca stanęła kaplica, a w jego północnej części pałac książęcy.
Ten sam książę Janusz I na początku XV wieku przeniósł swój dwór do innego, dogodniej położonego grodu, Warszawy. Wraz z dworem Czersk opuściła kapituła archidiakonatu czerskiego, będącego od tej pory warszawskim. Jedną z przyczyn podupadnięcia grodu było oddalenie się koryta rzeki Wisły o kilka kilometrów na wschód. Wydarzenia z XVII wieku polegające na powstaniu w niedalekiej odległości od Czerska nowego miasta - Góry Kalwarii - spowodowały, że Czersk przeistoczył się w małą wieś. Do rozbiorów zamek pozostał siedzibą bogatego starostwa grodowego z kancelarią i sądem. Kolejne gorsze czasy przyszły podczas wojen szwedzkich, które spowodowały duże zniszczenia. W połowie XVIII wieku dzieła restauracji zamku podjął się starosta czerski i zarazem marszałek wielki koronny Franciszek Bieliński. Ok. 1800 roku zaborcze władze pruskie dokonały rozbiórki części zniszczonych zbudowań, m.in pałacu książęcego, kaplicy oraz części murów.
Pozostałe do dnia dzisiejszego ruiny przykuwają swoim pięknem i powodują, że Czersk nadaje się idealnie jako miejsce wycieczek krajoznawczych z tak niedalekiej Warszawy.

poniedziałek, 24 marca 2014

Elvis Presley w wojsku

Elvis w armii
24 marca 1958 r. król rock and rolla Elvis Presley otrzymał kartę powołania do wojska. Mimo protestów i manifestacji jego fanów piosenkarz został wcielony do armii. Od października Presley rozpoczął służbę w 3. dywizji pancernej stacjonującej w okolicach Frankfurtu nad Menem w Republice Federalnej Niemiec. Presley służył w 1 batalionie 32 pułku 3 Dywizji Pancernej we Friedbergu, jako kierowca jeepa w pododdziale rozpoznawczym. Przeszedł także szkolenie artyleryjskie na czołgach M-48 Patton. Służba wojskowa nie wpłynęła negatywnie na popularność Elvisa. Było wręcz przeciwnie, gdyż dzięki niej zyskał sobie sympatię wśród starszej, nieco bardziej konserwatywnej części społeczeństwa. Po dwóch latach zakończyła się przygoda piosenkarza z armią. Gdy ją opuszczał mógł się pochwalić stopniem sierżanta. Co ciekawe, swoją przyszłą żonę Priscillę, którą poślubił 1 maja 1967 roku w Las Vegas, poznał podczas służby wojskowej.

Wybuch Powstania Kościuszkowskiego

Tadeusz Kościuszko
W dniu 24 marca 1794 roku na Rynku Głównym w Krakowie Tadeusz Kościuszko ogłosił wybuch powstania narodowowyzwoleńczego, na którego czele sam stanął. Niewiele później, bo już 4 kwietnia powstańcy stoczyli pod Racławicami zwycięską bitwę z Rosjanami, która przeszła do historii. Zwycięstwo to doprowadziło do przyśpieszenia działań zbrojnych na pozostałych terenach Polski, m.in. w Warszawie, Wielkopolsce i na Wileńszczyźnie. Podczas powstania Kościuszko zniósł prawo, które przypisywało chłopa do ziemi, zapewnił im nieusuwalność z gruntów, a tym wszystkim którzy wzięli udział w powstaniu zmniejszył pańszczyznę. Szkoda tylko, że powstanie upadło. Niestety, bez dobrze uzbrojonej i wyszkolonej armii nie można było prowadzić skutecznej, na dłuższą metę, walki z okupantem.
16 listopada 1794 pod Radoszycami nastąpiło ostateczne rozwiązanie oddziałów powstańczych przez naczelnika Tomasza Wawrzeckiego i kapitulacja przed gen. Aleksandrem Suworowem.


Treść przysięgi złożonej przez Tadeusza Kościuszko 24 marca 1794 roku na Rynku w Krakowie

Ja, Tadeusz Kościuszko, przysięgam w obliczu Boga całemu Narodowi Polskiemu, iż powierzonej mi władzy na niczyj prywatny ucisk nie użyję, lecz jedynie jej dla obrony całości granic, odzyskania samowładności Narodu i ugruntowania powszechnej wolności używać będę. Tak mi Panie Boże dopomóż i niewinna męka Syna Jego.


czwartek, 20 marca 2014

Pius XII - polityka kościoła katolickiego podczas II wojny światowej

2 marca 1039 roku czyli niespełna 6 miesięcy przed wybuchem drugiej wojny światowej na papieża został wybrany Eugenio Pacelli (1876 - 1958r.), który przyjął imię Piusa XII. Zanim Pacelli stanął ze sterami Stolicy Piotrowej, zdobywał przez 20 lat doświadczenie w dyplomacji międzynarodowej. 

Jego długa nuncjatura w krajach niemieckich miała swój początek w roku 1917. To on był twórcą polityki konkordatowej Piusa XI w Niemczech. Pacelli dał się poznać jako sympatyk prawicowych reżimów autorytarnych, zwłaszcza tych skupionych w Bawarii, nie mniej jednak nie podzielał ich separatystycznych dążeń. Był bowiem mocno przekonany, że silne, jednolite Niemcy są jedynym gwarantem obrony przed bolszewizmem.

W 1930 roku powrócił do Włoch gdzie został mianowany watykańskim sekretarzem stanu i piastując te stanowisko zawarł w 1933 roku porozumienie z nazistowskimi Niemcami. W swojej działalności politycznej nawiązał również kontakty ze Stanami Zjednoczonymi, gdzie poznał prezydenta Roosevelta, co zaowocowało w roku 1936 ustanowieniem watykańskiego przedstawicielstwa.
Po wybuchu wojny Pius XII znalazł się w niewygodnym położeniu, gdyż oczekiwano od niego aby jako głowa kościoła katolickiego jasno opowiedział się za jedną ze stron. Papież z jednej strony kierował sympatię do postawy i zaangażowania jakim cechował się prezydent Stanów Zjednoczonych, z drugiej jednak strony zdawał sobie doskonale sprawę jaką rolę pełniły Państwa Osi wobec niebezpieczeństwa jakie nadciągało ze strony bolszewickiej Rosji. Bierne zachowanie wobec mordów jakie dokonały się podczas II Wojny Światowej na cywilach doprowadziło do gorącej polemiki w połowie lat sześćdziesiątych. Należy jednak pamiętać, że wiele działań Piusa XII prowadziło do ochrony ludności cywilnej Rzymu, z której niejednokrotnie korzystali również niekatolicy. Jego mieszkańcy tuż po wyzwoleniu miasta nadali papieżowi tytuł defensor civitatis. Oczywiście Rzym nie był jedynym miejscem gdzie za sprawą Piusa XII organizowana była pomoc dla ludności. Pod koniec wojny Papież zaangażował się w zwalczanie pojawiającego się ruchu komunistycznego, zarówno tego pojawiającego się na terenie państwa włoskiego, jak również poza jego granicami.

środa, 19 marca 2014

Ziemniak - korzenie najbardziej polskiego z polskich warzyw

Kartofel
Ziemniak

Ziemniak jest bodaj najpopularniejszym warzywem znajdującym się w diecie każdego z nas, lecz jak się okazuje nie rósł na ziemiach polskich podczas panowania pierwszych Piastów, ani nawet Jagiellonów. Dopiero Jan III Sobieski, po zwycięskiej wyprawie wiedeńskiej przesłał do Polski sadzonki tego rarytasu. Jednak to nie Austria była domem macierzystym naszego ziemniaka, tylko Peru.


Dopiero za sprawą hiszpańskich konkwistadorów ziemniak trafił w XVI wieku do Europy. Używany był początkowo jako roślina ozdobna, hodowana w królewskich i magnackich ogrodach. W Hiszpanii rozpoczęła się jego europejska podróż, skąd trafił do Anglii, Niderlandów, Włoch, Francji, a następnie do Austrii skąd po raz pierwszy trafił do Polski. To jednak nie był jeszcze początek kulinarnego przełomu polskiej kuchni, ten nastąpił za sprawą szwabskich osadników, którzy za panowania króla Augusta III mieszkali w Wielkopolsce gdzie hodowali ziemniaki. 

Decydującym momentem dla ziemniaka w podboju Europy była decyzja króla pruskiego Fryderyka II Wielkiego, który dostrzegł w tym warzywie ogromne możliwości pozwalające zabezpieczyć kraj przed głodem i ogłosił dekret nakazujący uprawę ziemniaka. Sadzonki wraz z instrukcją obsługi rozsyłane były do wszystkich, nawet najdalszych zakątków królestwa powodując rozpowszechnienie hodowli.

Za ciekawostkę należy uznać fakt, że Organizacja Narodów zjednoczonych w uznaniu zasług ziemniaka w ocaleniu od śmierci głodowej milionów ludzi, ogłosiła rok 2008 Międzynarodowym Rokiem Ziemniaka.