Teoria o Rzymskim pochodzeniu Litwinów w historiografii polskiej

Spis treści:
 
Wstęp
1.Poglądy o genezie mitu o rzymskim pochodzeniu Litwinów
2.Warianty legendy w przekazach źródłowych
    2.1. Przyczyna emigracji i przybycie na Litwę
    2.2. Osiedlenie i zagospodarowanie kraju
3.Poglądy na kulturowe i społeczno - polityczne tło genezy i rozwoju legendy
Zakończenie - Bibliografia

WSTĘP

Każdy wielki naród w swojej historii posiada opowieść, która mówi o jego początkach. Najczęściej z faktami historycznymi ma ona niewiele wspólnego, lecz to nie jest jej regułą. Celem tej opowieści jest przedstawienie początków danego narodu, drogi jaką przebył do miejsca, w którym aktualnie się znajduje oraz wspaniałych przodków, którymi może się pochwalić. Opowieści takie powstawały w średniowiecznej Europie, tak więc nie dziwi, że w Wielkim Księstwie Litewskim również się narodziła.

„Teoria o Rzymskim pochodzeniu Litwinów w historiografii polskiej” Poglądy o genezie mitu o rzymskim pochodzeniu Litwinów

Przedstawiając w dalszej części poglądy o genezie należałoby w krótkim opisie nakreślić panujące w danym czasie relacje pomiędzy dworami polskim, litewskim oraz krzyżackim. Wskaże nam to przyczyny, dzięki którym doszło do związania się Litwinów z Polakami. W następstwie pojawią się przyczyny, które doprowadziły do pojawienia się oraz ugruntowania legendy wśród mieszkańców Wielkiego Księstwa Litewskiego. Okaże się, że legenda była najprawdopodobniej dziełem wielu autorów, za którymi opisali to szerzej w swoich dziełach znakomici uczeni tworzący na przestrzeni różnych epok. Już w XIV wieku Piotr z Dusburga przedstawił w swojej kronice informacje, które naprowadzały na trop legendy kolejnych uczonych. Jan Długosz wskazuje w swojej kronice niemal kompletną treść legendy, chociaż różni się ona w swoich szczegółach z podaniami litewskimi. Ponadto w Kronice Bychowca również znajdziemy wiele interesujących nas faktów. Najobszerniej na ten temat wypowiedział się Maciej Stryjkowski opisując w swojej kronice wiele szczegółów oraz przedstawiając całość podania. Powoduje to, że dzieło Stryjkowskiego stanowi podstawę niemal wszystkich badań na ten temat. Na tej bazie oraz na podstawie krótszych wzmianek zapisanych w innych źródłach, mit o rzymskim pochodzeniu narodu litewskiego stał się tematem badań wielu wybitnych uczonych takich jak Aleksander Brückner, Maria Zachara – Wawrzyńczyk, Elżbieta Kulicka, Marceli Antoniewicz oraz Jan Jurkiewicz. Dzieła, które powstały u wyżej wymienionych wybitnych uczonych będą stanowiły bazę dalszych rozważań nad mitem.

„Teoria o Rzymskim pochodzeniu Litwinów w historiografii polskiej” Warianty legendy w przekazach źródłowych. 1.Przyczyna emigracji i przybycie na Litwę

Mit o rzymskim pochodzeniu Litwinów miał wielu interpretatorów. W związku z brakiem materiałów źródłowych szerzyły się domysły oraz różniące się od siebie spostrzeżenia. Wszystkie poznane teorie różniły się od siebie mniej lub bardziej lecz każda z nich posiadała bardzo zbliżony szkielet.

Najstarsza znana wersja omawianej teorii o rzymskim pochodzeniu narodu litewskiego znajdujemy w dziejach znakomitego polskiego kronikarza – Jana Długosza. Chronologia wędrówki znajduję się w X księdze Kroniki – Annales. Z niej dowiadujemy się, że Litwini rozpoczęli swoją wędrówkę mniej więcej od czasów Mariusza i Sulli aż do czasów powstania monarchii. Śledząc w dalszym ciągu X księgę kroniki natrafiamy na bardziej szczegółowy zapis, z którego wynika, że protoplaści Litwinów opuścili Rzym za czasów konfliktu Juliusza Cezara z Pompejuszem. Odbyło się to dokładnie po zwycięstwie tego pierwszego w konflikcie, który toczony był o władzę. W związku z obawami o dokonanie zemsty na sprzymierzeńcach Pompejusza, niejaki Willa – szlachcic rzymski – wraz ze swoją rodziną oraz pięciuset towarzyszami postanowił opuścić Rzym i poszukać spokojnego miejsca do życia. Po dotarciu na miejsce przybysze zakładają osadę, która na cześć swojego wodza zostaje nazwana Wilnem.

„Teoria o Rzymskim pochodzeniu Litwinów w historiografii polskiej” Warianty legendy w przekazach źródłowych. 2.Osiedlenie i zagospodarowanie kraju

Palemon zwany również Publiszem Libonem opłynął prawie całą Europę aby dostać się na tereny dorzecza Niemna. Kraj był to piękny i bezpieczny, bogaty w pożywienie i wolny od dokuczających upałów. Te i zapewne jeszcze wiele innych powodów zdecydowały o tym, że postanowiono się tutaj osiedlić i podjąć próbę stworzenia własnego Państwa. 

Marceli Antoniewicz analizując drugą i trzecią generację latopisów wskazuje, że po opisie podróży morskiej, okręty Palemona i jego towarzyszy dotarły do ujścia rzeki Niemen skąd popłynęli w jej górę aż do ujścia Dubisy, którą płynęli dalej, docierając do krainy pięknej, która zapewniła im wszystko co niezbędne do życia. Palemon wraz z towarzyszami osiedli pomiędzy rzekami Niemen, Dubisa i Jura. Po zakończeniu opisu podróży dowiadujemy się, że Palemon miał trzech synów. Niezwykle ciekawą wydaje się informacja, mówiąca o  tym, że mity etnogenetyczne krajów europejskich są zbudowane w podobnym schemacie. 

„Teoria o Rzymskim pochodzeniu Litwinów w historiografii polskiej” Poglądy na kulturowe i społeczno - polityczne tło genezy i rozwoju legendy.

Wiele narodów w trakcie swojej historii przeżywa potrzebę odszukania własnych korzeni. Najczęściej spowodowane jest to wieloma nachodzącymi się w międzyczasie czynnikami, które wywołują reakcje grupy najbardziej zainteresowanych danym zagadnieniem ludzi. Po zasianiu ziarna ciekawości następuje jego powolna ewolucja, mająca na celu poszukiwanie formy, która  w sposób najpełniejszy zadowoli największą możliwą ilość przedstawicieli danego narodu. Powyższy, krótki opis zdarzenia, które wydarzyło się na Litwie, będzie zapewne idealnie pasowało do innych narodowości, wszak każda z powstałych legend dotyczących powstania danego narodu ma na celu sławienie dumnych i potężnych przodków, od których dany naród się wywodzi. Nie inaczej sytuacja miała miejsce w przypadku Litwinów. Mimo tego, że Wielkie Księstwo Litewskie terytorialnie dość znacznie przewyższało Polskę, to jednak kulturowo stali nieco z tyłu, co oczywiście nie podobało się tamtejszej elicie i nie ma się czemu dziwić. Nikt nie chce być uważany za tego drugiego, dlatego też Litwini zabiegali aby być traktowanym w sposób należny.

„Teoria o Rzymskim pochodzeniu Litwinów w historiografii polskiej” Zakończenie i bibliografia

Mit o rzymskim pochodzeniu narodu litewskiego jest barwną opowieścią, chociaż nie znamy jego twórcy, ani nawet nie wiemy kiedy został on stworzony. W świetle zebranych opinii udało nam się ustalić, że mit nie musiał pochodzić od jednego autora, z czasem ewoluował nabierając cech, które odpowiadały kręgowi kulturalnemu inspirującemu kolejne wersje.

Niejednoznaczne są poglądy o genezie mitu. Wielu badaczy, którzy zajmowali się tym problemem ma zgoła odrębne zdanie, lecz w jednym możemy się zgodzić: Litwa potrzebowała mitu etnogenetycznego. Sam mit pozwolił Litwinom na pozbycie się wielu kompleksów. Niektórzy uczeni byli zdania, że mit miał charakter antypolski, jeszcze inni uważali, że jego twórcy mieli na celu udostojnienie rodów szlacheckich dzierżących najważniejsze stanowiska w Wielkim Księstwie Litewskim, kolejni uważali, że mit absolutnie nie ma charakteru antypolskiego lecz antymoskiewski.

Historia wojska polskiego - Jazda Polska

Polska jazda przez wieki stanowiła o sile nadwiślańskiego kraju. Wielokrotnie polskie oddziały jazdy zadawały o wiele liczniejszemu wrogowi ogromne straty i tak przez blisko 1000 lat istnienia Państwa Polskiego nieodłączną jego częścią stały się oddziały konnych rycerzy, skrzydlatej husarii oraz ułanów. Można wiele napisać o odwadze, bohaterstwu, doskonałym wyszkoleniu i wyposażeniu polskich oddziałów konnych dlatego zapraszam do obejrzenia poniższego filmu dokumentalnego. Film co prawda ma już przeszło 20 lat (rok produkcji 1989) ale warto go obejrzeć

Część I


Część II

Grody Czerwieńskie w X i XI wieku

Grody Czerwieńskie (Ziemia czerwieńska) – jest to powszechnie przyjęta w historiografii nazwa ziem stanowiących w X i XI wieku przedmiot rywalizacji polsko-ruskiej.

Najdawniejsza przynależność „grodów czerwieńskich” nie jest do końca ustalona. Nestor twierdził, że tereny nad Sanem i Wisłą w pierwszej połowie IX wieku zamieszkiwali Radymicze, po czym przemieścili się w rejon położony między Dnieprem, Desną a Sożem.

Mieszko I

Mieszko I urodził się przypuszczalnie ok. 935 roku choć dokładna data nie jest znana. Zmarł 25 maja 992 roku. Jego ojcem był Siemomysł, od którego ok. 960 roku przejął władzę nad gnieźnieńskim grodem wraz z zależnymi ziemiami, które rozciągały się od środkowej Sprewy po Narew i Górny Wieprz oraz nad Wschodnim Pomorzem.

Mieszko I

Bitwa pod Cedynią 972

W historii każdego narodu są wielkie bitwy, których znaczenie jest podkreślane przez kolejne pokolenia. Dzieje narodu polskiego również nie są wolne od konfliktów zbrojnych, które trwale zmieniały stosunek sił w regionie wpływów Państwa Polskiego, a bitwę pod Cedynią można zakwalifikować do tych, które są świadectwem powstania nowego silnego narodu, z którym ówcześni władcy musieli się liczyć. Nie inaczej było i tym razem, a Otton I – cesarz niemiecki - doskonale o tym wiedział, ale po kolei...