2 marca 1039 roku czyli niespełna 6 miesięcy przed wybuchem drugiej wojny światowej na papieża został wybrany Eugenio Pacelli (1876 - 1958r.), który przyjął imię Piusa XII. Zanim Pacelli stanął ze sterami Stolicy Piotrowej, zdobywał przez 20 lat doświadczenie w dyplomacji międzynarodowej.
Jego długa nuncjatura w krajach niemieckich miała swój początek w roku 1917. To on był twórcą polityki konkordatowej Piusa XI w Niemczech. Pacelli dał się poznać jako sympatyk prawicowych reżimów autorytarnych, zwłaszcza tych skupionych w Bawarii, nie mniej jednak nie podzielał ich separatystycznych dążeń. Był bowiem mocno przekonany, że silne, jednolite Niemcy są jedynym gwarantem obrony przed bolszewizmem.
W 1930 roku powrócił do Włoch gdzie został mianowany watykańskim sekretarzem stanu i piastując te stanowisko zawarł w 1933 roku porozumienie z nazistowskimi Niemcami. W swojej działalności politycznej nawiązał również kontakty ze Stanami Zjednoczonymi, gdzie poznał prezydenta Roosevelta, co zaowocowało w roku 1936 ustanowieniem watykańskiego przedstawicielstwa.
Po wybuchu wojny Pius XII znalazł się w niewygodnym położeniu, gdyż oczekiwano od niego aby jako głowa kościoła katolickiego jasno opowiedział się za jedną ze stron. Papież z jednej strony kierował sympatię do postawy i zaangażowania jakim cechował się prezydent Stanów Zjednoczonych, z drugiej jednak strony zdawał sobie doskonale sprawę jaką rolę pełniły Państwa Osi wobec niebezpieczeństwa jakie nadciągało ze strony bolszewickiej Rosji. Bierne zachowanie wobec mordów jakie dokonały się podczas II Wojny Światowej na cywilach doprowadziło do gorącej polemiki w połowie lat sześćdziesiątych. Należy jednak pamiętać, że wiele działań Piusa XII prowadziło do ochrony ludności cywilnej Rzymu, z której niejednokrotnie korzystali również niekatolicy. Jego mieszkańcy tuż po wyzwoleniu miasta nadali papieżowi tytuł defensor civitatis. Oczywiście Rzym nie był jedynym miejscem gdzie za sprawą Piusa XII organizowana była pomoc dla ludności. Pod koniec wojny Papież zaangażował się w zwalczanie pojawiającego się ruchu komunistycznego, zarówno tego pojawiającego się na terenie państwa włoskiego, jak również poza jego granicami.
