piątek, 13 stycznia 2012

Grody Czerwieńskie w X i XI wieku

Grody Czerwieńskie (Ziemia czerwieńska) – jest to powszechnie przyjęta w historiografii nazwa ziem stanowiących w X i XI wieku przedmiot rywalizacji polsko-ruskiej.

Najdawniejsza przynależność „grodów czerwieńskich” nie jest do końca ustalona. Nestor twierdził, że tereny nad Sanem i Wisłą w pierwszej połowie IX wieku zamieszkiwali Radymicze, po czym przemieścili się w rejon położony między Dnieprem, Desną a Sożem.


W 885 roku zostali przyłączeni do Rusi Kijowskiej przez księcia ruskiego Olega. Według Nestora, Radymicze oraz Wiatycze mieli „pochodzić od Lachów i być Lachami”. Źródłem mającym tu największą wagę jest zapiska Powieści Dorocznej pod rokiem 981:

„W leto 6489 ide Wołodimer' k Liachom' i zaja grady ich: Peremyszl', Czerwien', i iny grady jeże sut' do sego dnie pod' Rusiu. W sem że letie i Wiaticzi pobiedi i wiezłożi na nia dan' ot niaouga, jakoże otci (otec) jego imasze.”

Co w Polskim tłumaczeniu brzmi:

„Roku 6489 [981]. Poszedł Włodzimierz ku Lachom i zajął grody ich: Przemyśl, Czerwień i inne grody, które do dziś dnia są pod Rusią. Tegoż roku i Wiatyczów zwyciężył i nałożył na nich dań od pługa, jaką i ojciec jego brał.”

Państwo Mieszka I składało się m.in. z ziem nad Sanem i Bugiem, które obejmowały Grody Czerwieńskie. Tereny te były zamieszkane przez Lędzian, którzy stanowili zaporę przed naporem Rusi na zachód. Doskonale o tym świadczy system obronny Lędzian, skierowany w kierunku południowo-wschodnim, w którym kluczową rolę odgrywały takie grody jak Czerwień (obecnie Czermno) i Bełz oraz zaplecze gospodarcze położone na zachodnim brzegu Huczwy.
W 981 roku książę kijowski Włodzimierz Wielki zajął obszar, który był zamieszkany przez Lędzian, a okazja nadarzyła się gdyż polsko-czeski sojusz został zerwany, a Otton II najechał na Polskę w 979 roku.
W 1018 roku Bolesław Chrobry podczas wyprawy kijowskiej odbił Grody Czerwieńskie, lecz stan ten nie trwał długo, bo już w 1030 roku wojska Rurykowiczów zajęły Bełz. W następnym roku Jarosław Mądry wraz z Haraldem III zajął kolejne grody aż po rzekę San.
Po tym zwycięstwie duża część ludności polsko-lędziańskiej została przesiedlona do Kijowa, co miało na celu ułatwienie kolonizacji ruskiej, a Ziemia Czerwińska przyjęła charakter pogranicza polsko-ruskiego, na którym zamieszkiwali zarówno Rusini jak i Polacy.