Spis treści:
Wstęp
1.Poglądy o genezie mitu o rzymskim pochodzeniu Litwinów
2.Warianty legendy w przekazach źródłowych
2.1. Przyczyna emigracji i przybycie na Litwę
2.2. Osiedlenie i zagospodarowanie kraju
3.Poglądy na kulturowe i społeczno - polityczne tło genezy i rozwoju legendy
Zakończenie - Bibliografia
Zobacz spis wszystkich artykułów
Czytaj również:
Teoria o Rzymskim pochodzeniu Litwinów w historiografii polskiej
Wstęp
1.Poglądy o genezie mitu o rzymskim pochodzeniu Litwinów
2.Warianty legendy w przekazach źródłowych
2.1. Przyczyna emigracji i przybycie na Litwę
2.2. Osiedlenie i zagospodarowanie kraju
3.Poglądy na kulturowe i społeczno - polityczne tło genezy i rozwoju legendy
Zakończenie - Bibliografia
WSTĘP
Niemcy upatrywali siebie jako dumnych spadkobierców kultury antycznej, a mówiąc jaśniej, sądzili że są spadkobiercami tradycji wielkiego Cesarstwa Rzymskiego. Okazywali to przy każdej możliwej okazji, roszcząc prawa do ziem, które znajdowały się w jego starych granicach. Dla porównania warto nadmienić, że w Królestwie Polskim rozkwitła teoria mówiąca, że jego obywatele są potomkami Sarmatów, którzy uważani byli za wzór cnót i ideałów. Królestwo Polskie i Cesarstwo Niemieckie nie były oczywiście jedynymi narodami, które stworzyły tego typu opowieści.
Jak widać powyżej, rzekomi przodkowie nie byli wybierani w sposób przypadkowy, lecz była to przemyślana decyzja mająca ukształtować świadomość narodową obywateli danego Państwa. Przodkowie musieli być szlachetni, waleczni, cechować się oryginalną kulturą oraz wspaniałymi czynami. Listę pochwał cech przodków danego narodu można by jeszcze uzupełnić o wiele innych przymiotów, lecz ważny w tym wszystkim jest fakt, aby ich kompilacja tworzyła wzór osobowości, z którą będą się utożsamiali obywatele, wzór z którego będą mogli być dumni wśród innych narodów.
Nie inaczej przedstawiała się sytuacja z Litwinami, którzy po unii, którą zawarli z Królestwem Polskim w celu wspólnej obrony przed zaborczymi zakusami Zakonu Krzyżackiego oraz po przyjęciu religii chrześcijańskiej, znaleźli się na torach zmierzających w stronę kultury zachodnioeuropejskiej. Coraz większy dostęp do edukacji, jak również wzrost swobodnego poruszania się po krajach europejskich wyzwolił wśród Litwinów chęć wzbogacania własnej kultury. Na dworach wielkich panów litewskich zaczęli pojawiać się artyści z krajów zachodnich. Wzorem zaczerpniętym zapewne z Polski, Litwini zaczęli zapraszać malarzy, rzeźbiarzy, krawców, złotników, uczonych oraz innych artystów i rzemieślników. Wybór leżał tu wyłącznie w gestii gospodarza, choć zapewne ulegał on sugestiom, jakie generowała w danym czasie moda. Niestety Litwini odczuwali coraz bardziej braki w zaspokojeniu duchowych potrzeb, które nasiliły się w połowie XV wieku kiedy relacje pomiędzy Królestwem Polskim a Wielkim Księstwem Litewskim uległy znacznemu pogorszeniu. Litwini zdali sobie wtedy sprawę, że brakuje im tożsamości narodowej, z której mogliby czerpać dumę. Tożsamości, która sprawiłaby, że sąsiedzi darzyliby naród litewski większym szacunkiem. Momentem, który najprawdopodobniej sprawił, że Litwini opracowali własną legendę o pochodzeniu swojego narodu, było odesłanie wcześniej darowanych przez stronę polską, herbów.
W dalszej części pracy postaram się przedstawić jakie były poglądy jednych z najbardziej szanowanych uczonych, którzy podjęli się opracowania tego tematu. Również postaram się pokazać jakie treści zawierała w sobie legenda, poczynając od samego jej początku, czyli od momentu kiedy Rzymianie postanowili opuścić swoją ojczyznę i udać się w bliżej nieokreślonym kierunku z nadzieją na odnalezienie terenów, które będą się nadawały do osiedlenia. Po opisaniu podróży przyjdzie czas na omówienie działań, jakie podjęte zostały przez przybyszów na ziemiach, z których planowali stworzyć swoją ojczyznę, jakimi sposobami zagospodarowywali nowe tereny oraz w jaki sposób rozwiązywali problemy z zastałą ludnością autochtoniczną. Do tego celu wykorzystam fragmenty Kroniki Macieja Stryjkowskiego. Na samym końcu zaprezentuję jakie mogły być przyczyny społeczno polityczne, które wymusiły na Litwinach chęć dążenia do stworzenia i ukształtowania własnej świadomości narodowej, w czym miał pomóc rozwinięty i zaakceptowany przez ogół społeczeństwa mit o rzymskim pochodzeniu narodu litewskiego. Postaram się przedstawić kto był autorem legendy i jakie cele mu przyświecały podczas tworzenia. Ponadto będzie można ujrzeć w jaki sposób konkretni uczeni odnosili się do aspektów związanych z powstaniem mitu, treściami jakie zostały w nim zawarte oraz wpływowi możnowładców na kierunek, w którym cała historia miała podążyć.
Celem optymalnego zrozumienia poruszanego wątku oraz dostatecznego przedstawienia najpopularniejszych faktów jakie powstały odnośnie mitu o rzymskim pochodzeniu narodu litewskiego, swoją uwagę skupiłem na najwybitniejszych autorach zajmujących się powyższym dziełem. Stan badań nad zagadnieniem został doskonale przedstawiony między innymi w dziełach Aleksandra Brücknera, Marcelego Antoniewicza, Jana Jurkiewicza, Marii Zachary – Wawrzyńczyk, Elżbiety Kulickiej oraz innych cenionych uczonych. Ponadto w pracy zostały użyte źródła autorstwa m.in. Jana Długosza, Macieja Stryjkowskiego, Rotundusa Mieleskiego oraz liczne Latopisy Wielkiego Księstwa Litewskiego i Żmudzkiego. Dzięki dużej wartości merytorycznej wyżej wspomnianych prac, wskazanych zostanie wiele interesujących zagadnień związanych z powstaniem mitu, jego treści, oraz sytuacji międzynarodowej jaka istniała w okresie rozwijania się legendy.
Najciekawszym źródłem, z którego zaczerpnąłem wiele informacji jest Kronika Macieja Stryjkowskiego. Dzięki temu dziełu dowiadujemy się dokładnie jak przebiegała podróż rzymskiej szlachty na tereny, które po wiekach zjednoczyły się pod sztandarem Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz w jaki sposób dokonywała się organizacja wspomnianych terenów.
Poniższa praca została podzielona na 3 rozdziały, z której pierwszy będzie zawierał poglądy o genezie, jakie odnajdziemy w ważniejszych pozycjach historiografii polskiej i nie tylko. Dzięki różnicom jakie zostaną wskazane w poszczególnych pozycjach historiograficznych będziemy mogli określić jak bardzo niejasne były informacje dotyczące poruszanego tematu. Drugi rozdział opowiadał będzie o różnych wariantach legendy, które pojawiły się na przestrzeni dziejów. Wskażemy tutaj różnice, które wynikały z faktu, że mit był przekazywany przez wielu autorów danej epoki. W rozdziale zajmiemy się osobno wariantami mówiącymi o przybyciu Rzymian na tereny litewskie oraz tymi mówiącymi o zagospodarowaniu terenów i stworzeniu podwalin pod pierwsze struktury rodzącej się „państwowości”. Podczas analizowania tego problemu skupimy się w głównej mierze na Kronice Macieja Stryjkowskiego, która przedstawia wiele interesujących faktów i wydarzeń związanych z migracją rzymskiej szlachty oraz jej późniejszym osiedleniem. Trzeci rozdział wskaże nam jakie były przyczyny kulturowe oraz polityczne powstania mitu o rzymskim pochodzeniu narodu litewskiego. Ujawnione tutaj zostaną niektóre korzyści, jakie mogły być przyczyną do powstania tej historii oraz najciekawsze hipotezy pojawiające się do czasów nam współczesnych, które próbowały tłumaczyć dlaczego mit powstał w obecnie znanej nam formie.
Każdy wielki naród w swojej historii posiada opowieść, która mówi o jego początkach. Najczęściej z faktami historycznymi ma ona niewiele wspólnego, lecz to nie jest jej regułą. Celem tej opowieści jest przedstawienie początków danego narodu, drogi jaką przebył do miejsca, w którym aktualnie się znajduje oraz wspaniałych przodków, którymi może się pochwalić. Opowieści takie powstawały w średniowiecznej Europie, tak więc nie dziwi, że w Wielkim Księstwie Litewskim również się narodziła.
Niemcy upatrywali siebie jako dumnych spadkobierców kultury antycznej, a mówiąc jaśniej, sądzili że są spadkobiercami tradycji wielkiego Cesarstwa Rzymskiego. Okazywali to przy każdej możliwej okazji, roszcząc prawa do ziem, które znajdowały się w jego starych granicach. Dla porównania warto nadmienić, że w Królestwie Polskim rozkwitła teoria mówiąca, że jego obywatele są potomkami Sarmatów, którzy uważani byli za wzór cnót i ideałów. Królestwo Polskie i Cesarstwo Niemieckie nie były oczywiście jedynymi narodami, które stworzyły tego typu opowieści.
Jak widać powyżej, rzekomi przodkowie nie byli wybierani w sposób przypadkowy, lecz była to przemyślana decyzja mająca ukształtować świadomość narodową obywateli danego Państwa. Przodkowie musieli być szlachetni, waleczni, cechować się oryginalną kulturą oraz wspaniałymi czynami. Listę pochwał cech przodków danego narodu można by jeszcze uzupełnić o wiele innych przymiotów, lecz ważny w tym wszystkim jest fakt, aby ich kompilacja tworzyła wzór osobowości, z którą będą się utożsamiali obywatele, wzór z którego będą mogli być dumni wśród innych narodów.
Nie inaczej przedstawiała się sytuacja z Litwinami, którzy po unii, którą zawarli z Królestwem Polskim w celu wspólnej obrony przed zaborczymi zakusami Zakonu Krzyżackiego oraz po przyjęciu religii chrześcijańskiej, znaleźli się na torach zmierzających w stronę kultury zachodnioeuropejskiej. Coraz większy dostęp do edukacji, jak również wzrost swobodnego poruszania się po krajach europejskich wyzwolił wśród Litwinów chęć wzbogacania własnej kultury. Na dworach wielkich panów litewskich zaczęli pojawiać się artyści z krajów zachodnich. Wzorem zaczerpniętym zapewne z Polski, Litwini zaczęli zapraszać malarzy, rzeźbiarzy, krawców, złotników, uczonych oraz innych artystów i rzemieślników. Wybór leżał tu wyłącznie w gestii gospodarza, choć zapewne ulegał on sugestiom, jakie generowała w danym czasie moda. Niestety Litwini odczuwali coraz bardziej braki w zaspokojeniu duchowych potrzeb, które nasiliły się w połowie XV wieku kiedy relacje pomiędzy Królestwem Polskim a Wielkim Księstwem Litewskim uległy znacznemu pogorszeniu. Litwini zdali sobie wtedy sprawę, że brakuje im tożsamości narodowej, z której mogliby czerpać dumę. Tożsamości, która sprawiłaby, że sąsiedzi darzyliby naród litewski większym szacunkiem. Momentem, który najprawdopodobniej sprawił, że Litwini opracowali własną legendę o pochodzeniu swojego narodu, było odesłanie wcześniej darowanych przez stronę polską, herbów.
W dalszej części pracy postaram się przedstawić jakie były poglądy jednych z najbardziej szanowanych uczonych, którzy podjęli się opracowania tego tematu. Również postaram się pokazać jakie treści zawierała w sobie legenda, poczynając od samego jej początku, czyli od momentu kiedy Rzymianie postanowili opuścić swoją ojczyznę i udać się w bliżej nieokreślonym kierunku z nadzieją na odnalezienie terenów, które będą się nadawały do osiedlenia. Po opisaniu podróży przyjdzie czas na omówienie działań, jakie podjęte zostały przez przybyszów na ziemiach, z których planowali stworzyć swoją ojczyznę, jakimi sposobami zagospodarowywali nowe tereny oraz w jaki sposób rozwiązywali problemy z zastałą ludnością autochtoniczną. Do tego celu wykorzystam fragmenty Kroniki Macieja Stryjkowskiego. Na samym końcu zaprezentuję jakie mogły być przyczyny społeczno polityczne, które wymusiły na Litwinach chęć dążenia do stworzenia i ukształtowania własnej świadomości narodowej, w czym miał pomóc rozwinięty i zaakceptowany przez ogół społeczeństwa mit o rzymskim pochodzeniu narodu litewskiego. Postaram się przedstawić kto był autorem legendy i jakie cele mu przyświecały podczas tworzenia. Ponadto będzie można ujrzeć w jaki sposób konkretni uczeni odnosili się do aspektów związanych z powstaniem mitu, treściami jakie zostały w nim zawarte oraz wpływowi możnowładców na kierunek, w którym cała historia miała podążyć.
Celem optymalnego zrozumienia poruszanego wątku oraz dostatecznego przedstawienia najpopularniejszych faktów jakie powstały odnośnie mitu o rzymskim pochodzeniu narodu litewskiego, swoją uwagę skupiłem na najwybitniejszych autorach zajmujących się powyższym dziełem. Stan badań nad zagadnieniem został doskonale przedstawiony między innymi w dziełach Aleksandra Brücknera, Marcelego Antoniewicza, Jana Jurkiewicza, Marii Zachary – Wawrzyńczyk, Elżbiety Kulickiej oraz innych cenionych uczonych. Ponadto w pracy zostały użyte źródła autorstwa m.in. Jana Długosza, Macieja Stryjkowskiego, Rotundusa Mieleskiego oraz liczne Latopisy Wielkiego Księstwa Litewskiego i Żmudzkiego. Dzięki dużej wartości merytorycznej wyżej wspomnianych prac, wskazanych zostanie wiele interesujących zagadnień związanych z powstaniem mitu, jego treści, oraz sytuacji międzynarodowej jaka istniała w okresie rozwijania się legendy.
Najciekawszym źródłem, z którego zaczerpnąłem wiele informacji jest Kronika Macieja Stryjkowskiego. Dzięki temu dziełu dowiadujemy się dokładnie jak przebiegała podróż rzymskiej szlachty na tereny, które po wiekach zjednoczyły się pod sztandarem Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz w jaki sposób dokonywała się organizacja wspomnianych terenów.
Poniższa praca została podzielona na 3 rozdziały, z której pierwszy będzie zawierał poglądy o genezie, jakie odnajdziemy w ważniejszych pozycjach historiografii polskiej i nie tylko. Dzięki różnicom jakie zostaną wskazane w poszczególnych pozycjach historiograficznych będziemy mogli określić jak bardzo niejasne były informacje dotyczące poruszanego tematu. Drugi rozdział opowiadał będzie o różnych wariantach legendy, które pojawiły się na przestrzeni dziejów. Wskażemy tutaj różnice, które wynikały z faktu, że mit był przekazywany przez wielu autorów danej epoki. W rozdziale zajmiemy się osobno wariantami mówiącymi o przybyciu Rzymian na tereny litewskie oraz tymi mówiącymi o zagospodarowaniu terenów i stworzeniu podwalin pod pierwsze struktury rodzącej się „państwowości”. Podczas analizowania tego problemu skupimy się w głównej mierze na Kronice Macieja Stryjkowskiego, która przedstawia wiele interesujących faktów i wydarzeń związanych z migracją rzymskiej szlachty oraz jej późniejszym osiedleniem. Trzeci rozdział wskaże nam jakie były przyczyny kulturowe oraz polityczne powstania mitu o rzymskim pochodzeniu narodu litewskiego. Ujawnione tutaj zostaną niektóre korzyści, jakie mogły być przyczyną do powstania tej historii oraz najciekawsze hipotezy pojawiające się do czasów nam współczesnych, które próbowały tłumaczyć dlaczego mit powstał w obecnie znanej nam formie.
Zobacz spis wszystkich artykułów
Czytaj również:
Teoria o Rzymskim pochodzeniu Litwinów w historiografii polskiej
Wstęp
1.Poglądy o genezie mitu o rzymskim pochodzeniu Litwinów
2.Warianty legendy w przekazach źródłowych
2.1. Przyczyna emigracji i przybycie na Litwę
2.2. Osiedlenie i zagospodarowanie kraju
3.Poglądy na kulturowe i społeczno - polityczne tło genezy i rozwoju legendy
Zakończenie - Bibliografia
1.Poglądy o genezie mitu o rzymskim pochodzeniu Litwinów
2.Warianty legendy w przekazach źródłowych
2.1. Przyczyna emigracji i przybycie na Litwę
2.2. Osiedlenie i zagospodarowanie kraju
3.Poglądy na kulturowe i społeczno - polityczne tło genezy i rozwoju legendy
Zakończenie - Bibliografia
