niedziela, 29 stycznia 2012

„Teoria o Rzymskim pochodzeniu Litwinów w historiografii polskiej” Zakończenie i bibliografia

Mit o rzymskim pochodzeniu narodu litewskiego jest barwną opowieścią, chociaż nie znamy jego twórcy, ani nawet nie wiemy kiedy został on stworzony. W świetle zebranych opinii udało nam się ustalić, że mit nie musiał pochodzić od jednego autora, z czasem ewoluował nabierając cech, które odpowiadały kręgowi kulturalnemu inspirującemu kolejne wersje.

Niejednoznaczne są poglądy o genezie mitu. Wielu badaczy, którzy zajmowali się tym problemem ma zgoła odrębne zdanie, lecz w jednym możemy się zgodzić: Litwa potrzebowała mitu etnogenetycznego. Sam mit pozwolił Litwinom na pozbycie się wielu kompleksów. Niektórzy uczeni byli zdania, że mit miał charakter antypolski, jeszcze inni uważali, że jego twórcy mieli na celu udostojnienie rodów szlacheckich dzierżących najważniejsze stanowiska w Wielkim Księstwie Litewskim, kolejni uważali, że mit absolutnie nie ma charakteru antypolskiego lecz antymoskiewski.

Być może posłużyli się motywami zaczerpniętymi z Biblii.
Jaka by nie była prawda, to dzieło Macieja Stryjkowskiego, będące najpełniej opracowaną wersją legendy, która dotrwała do czasów współczesnych, a której fragmenty zostały zawarte w pracy, będzie jeszcze przez wiele stuleci fascynowała nowe pokolenia historyków, którzy zdecydują się na bliższe przyjrzenie jej szczegółom. Wiele problemów, które pojawiały się podczas zbierania i analizowania dostępnych materiałów niestety nie została poruszona w tej pracy, lecz zapewne ktoś się podejmie opisania pominiętych kwestii.


Zobacz spis wszystkich artykułów

Czytaj również:
Teoria o Rzymskim pochodzeniu Litwinów w historiografii polskiej


Bibliografia:

Źródła:
1.Bielski M., Kronika wszystkiego świata, Kraków 1554;
2.Długosz J., Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks.X, Warszawa 1981;
3.Kromer M., De origine et rebus gestis Polonorum, Basel 1555;
4.Mielski Rotundus A., Epitome principium Lituaniae a migratione Italorum P. Libone vel, ut Lituanica historia scripsit, Palemone duce usque ad Jagiellones, wyd. J. Jakubowski [w:] idem, Studia nad stosunkami narodowościowymi na Litwie przed Unią Lubelską, Warszawa 1912, s. 94-104; oraz S. Narbutas [w:] Šešioliktojo amažiaus raštija, Senoji Lietuvos literatūra, kn. 5, Vilnius 2000;
5.Mielski Rotundus A., Rozmowa Polaka z Litwinem, z której tu snadnie każdy obaczyć może co to jest prawa wolność abo swoboda i jakoby uniją Korona Polska z Księstwem Litewskim przyjąć miała przeciw sromotnemu i omylnemu Stanisława Orzechowskiego pisaniu którym niewinnie sławne Księstwo Litewskie zelżyć chciał uczyniona (Rozmowa Polaka z Litwinem 1564, wyd. J. Korzeniowski, Kraków 1890; oraz R. Kozeniauskiene [w:] Šešioliktojo amažiaus raštija, Senoji Lietuvos literatūra, kn. 5, Vilnius 2000;
6.Philippo Buonacorsi Callimacho, Vita et morses Sbignei cardinalis, Monumenta Poloniae Historica, t.VI;
7.Piotr z Dusburga, Kronika ziemi pruskiej, wyd. J. Wenta, tłum. S. Wyszomirski, Toruń 2004;
8.Polnoe sobranie russkich letopisiej, t. 32, Moskva 1975, t. 35, Moskva 1980;
9.Stryjkowski M., Goniec Cnoty do prawych slachciczów, przez Matysa Strykowiusa uczyniony […], w Krakowie […] 1574;
10.Stryjkowski M., Kronika Polska, Litewska, Żmudzka i wszystkiej Rusi Macieja Stryjkowskiego. Wydanie nowe będące dokładnem powtórzeniem wydania pierwotnego królewieckiego z roku 1582 […], t. 1, Warszawa 1846;
11.Stryjkowski M., O początkach, wywodach, dzielnościach, sprawach rycerskich i domowych sławnego narodu litewskiego, żemojdzkiego i ruskiego, przedtym nigdy od żadnego ani kuszone, ani opisane, z natchnienia Bożego a uprzejmie pilnego doświadczenia, oprac. Julia Radziszewska, Warszawa 1978.
12.Vita et mores Sbignei. Auctore Philippo Buonacorsi Callimacho, ed. L. Finkiel, MPH, t. VI, Warszawa 1961;


Opracowania:
13.Antoniewicz M., Protoplaści książąt Radziwiłłów (w druku); 
14.Antoniewicz M., O „rozbrataniu się” panów litewskich ze szlachtą polską w Parczewie, czyli o wiarygodności relacji w Kronice Bychowca, (w:) Heraldyka i okolice, red. A. Rachuba, S. Górzyński, H. Manikowska, Warszawa 2002;
15.Błaszczyk G., Dzieje stosunków polsko-litewskich od czasów najdawniejszych do współczesności, t. I, Trudne początki, Poznań 1998;
16.Błaszczyk G., Dzieje stosunków polsko-litewskich od czasów najdawniejszych do współczesności, t. II, Od Krewa do Lublina, Poznań 2007;
17.Brückner A., Starożytna Litwa. Ludy i bogi, Olsztyn 1984;
18.Bystroń J.S., Dzieje obyczajów w dawnej Polsce wiek XVI-XVIII, t. I, 1960r.;
19.Historia Powszechna / Historia Polski, Red. B. Kaczorowski, t. 1 Warszawa 2007;
20.Historia Powszechna / Konsolidacja hellenizmu. Początki Rzymu i przemiany świata klasycznego, Red. A. H. Stachowski, t. 4, Novara 2007;
21.Jakubowski J., Studia nad stosunkami narodowościowymi na Litwie przed Unią Lubelską, Warszawa 1912;
22.Jasnowski J., Mikołaj Czarny Radziwiłł (1515-1565), Warszawa 1939;
23.Jurkiewicz J., Legenda o rzymskim pochodzeniu Litwinów w świetle historiografii. Czas powstania i tendencje polityczne, [w:] Europa Środkowo-Wschodnia. Ideologia, historia a społeczeństwo. Księga poświęcona pamięci Profesora Wojciecha Peltza, red. Dudek, D. Janiszewska, U. Świderska-Włodarczyk, Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2005;
24.Jurkiewicz J., Od Palemona do Giedymina. Latopis Wielkiego Księstwa Litewskiego i Żmudzkiego a Przeszłość Litwy w Dziełach Augustyna Rotundusa, [w:] Z dziejów kultury prawnej. Studia ofiarowane profesorowi Juliuszowi Bardachowi, Warszawa 2004;
25.Jurkiewicz J., Palemon, Kolumny, Centaury. Kilka uwag o bohaterach legendy o rzymskim pochodzeniu Litwinów, [w:] Cała historia to dzieje ludzi… Studia z historii społecznej ofiarowane profesorowi Andrzejowi Wyczańskiemu w 80-tą rocznicę urodzin i 55-lecie pracy naukowej, red. Cezary Kukla, Piotr Guzowski, Białystok 2004;
26.Kamieniecki W., Geneza państwa litewskiego, Warszawa 1947;
27.Kolanowski L., Dzieje Wielkiego Księstwa Litewskiego za Jagiellonów, T. 1: 1377-1499, Warszawa 1930;
28.Kraszewski P., Maciej Stryjkowski i jego kronika, „Wizerunki i Roztrząsania Naukowe”, t.X, 1839;
29.Kraszewski J.I., Wilno od początków jego do roku 1750, t.I, Wilno 1838;
30.Kronika Polska Reader's Digest, Red. J. Fronczak, Warszawa 2007;
31.Kulicka E., Legenda o rzymskim pochodzeniu Litwinów i jej stosunek do mitu sarmackiego, in: Przegląd historyczny, 1980, t. 71;
32.Lewicki A., Powstanie Świdrygiełły. Ustęp z dziejów uni Litwy z Koroną, Kraków 1892;
33.Łowmiański H., Polityka Jagiellonów, Poznań 1999;
34.Mierzyński A., Źródła do mytologii litewskiej, cz. II, t. II, Warszawa 1892-96;
35.Narbutt T., Dzieje starożytne narodu litewskiego, t. VII, Wilno 1840;
36.Ochmański J., Nad Kroniką Bychowca, „Studia Źródłoznawcze”, t.12, 1967;
37.Petrauskas R., Dziejopisarstwo a świadomość historyczna [w:] Kultura Wielkiego Księstwa Litewskiego analizy i obrazy, oprac. V. Ališauskas, L. Jovaiša, M. Panys, R. Petrauskas, E. Raila, Kraków 2006
38.Prochaska A., Z powodu wydawnictwa latopisów litewskich, „Przegląd Historyczny”, t. XII, z.1, Warszawa 1911;
39.Radziszewska J., W sprawie autorstwa tzw. Latopisu Bychowca, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Katowicach”. Nr 32, Prace historyczne 2, Katowice 1967
40.Rowell S.C., Iš viduramžių ūkų kylanti Lietuva. Pogonių imperija Rytų ir Vidurio Europoje 1295-1345, Vilnius 2001;
41.Semkowicz A., Krytyczny rozbiór „Dziejów Polskich” Jana Długosza do r. 1384, Kraków 1887;
42.Suchocki J., Geneza litewskiej legendy etnogenetycznej. Aspekty polityczne i narodowe, „Zapiski Historyczne”, t.52, 1987, z.1.;
43.Tarnowski St., Historya Literatury Polskiej, t. I, Kraków 1903;
44.Tymieniecki K., Krzyżacy – próba odnalezienia źródeł i ideologii, „Roczniki Historyczne” t.XVIII, 1949;
45.Wojtkowiak Z., Maciej Stryjkowski – dziejopis Wielkiego Księstwa Litewskiego, Poznań 1990;
46.Zachara-Wawrzyńczyk M., Geneza legendy o rzymskim pochodzeniu Litwinów,  Zeszyty Historyczne, Uniwersytet Warszawski, t. 3, Warszawa 1963;
47.Zarębski J., Stosunek Eneasza Sylwiusza z Polską i Polakami, Rozpr, PAU Wydz.Hist.Filoz., tCXX, 1939r.;


Autor: o 20:05